PATLAMADAN GERİYE KALANLAR: EINSTEINIUM
Bugün sizlerle periyodik tablonun sonlarına doğru bir yolculuk yapalım ve einsteinium elementinin hikayesini birlikte inceleyelim.
TARİHÇE
İlk olarak bundan 100 yıl öncesine 1921 yılına doğru bir geri dönüşle bilim dünyasında teorileriyle çığır açan o kişiye –evet doğru tahmin ediyorsunuz- Einstein’a gözlerimizi çeviriyoruz. Einstein, ışığın hem parçacık hem de dalga halinde yayıldığını kanıtlayan fotoelektrik etkiyi keşfederek, klasik fizikteki bazı soru işaretlerini aydınlatmıştır. Bu çalışmasıyla Nobel Fizik ödülünü kazanmasının yanında nükleer füzyon ve fisyon çalışmalarına katkıda bulunmuştur. Çalışmalar aynı zamanda nükleer enerjinin ve maalesef nükleer silahların önünün açılmasını sağlamıştır.
Şimdi biraz daha ilerleyip 1952 senesine geliyoruz. Pasifik Okyanusu’ndaki Elugelab adasında Ivy Mike testi adı verilen bir denemeyle hidrojen bombası patlatıldı. Araştırmacılar testte soğutulmuş sıvı döteryum ile doldurulmuş nagazaki atom bombasına benzer bir patlama cihazı kullandı. Fisyon bombalarından dört kat, kömürün yakılmasından ise dört milyon kat daha fazla enerji açığa çıktı. Adada 50 metrelik bir kraterden başka bir şey kalmadı.
Çıkış Noktası
Bilim insanları, periyodik cetvelin 99’uncu elementi olan einsteiniumu ilk olarak işte tam da bu patlama sonucunda buldu. O zamanlarda sadece 200 atomu olduğunu gördüler. Ancak, bilim insanları dokuz yıllık bir çalışma sonrasında elementi sentezleyebildiler. Keşfi yapan ekip “PANDA” kısaltması adı altında faaliyet gösterdiği için ilk başta bulunan elemente “Pandamonyum” ismini vermek istediler. Ancak ekip, nükleer fizik alanına katkılarından dolayı elemente “Einsteinium” adını vermeye karar verdi.
Bilinmezliklerle Dolu Bir Element
Termonükleer bir patlamada ortaya çıkan Einsteinium, radyoaktivitesi nedeniyle deneylerde kullanması son derece zor bir elementtir. Bir gramı 1000 watt enerji açığa çıkarmakta, ayrıca zararlı gama ışınları yaymaktadır. En sık ortaya çıkan formu ES-253’ün yalnızca 20 gün yarılanma ömrü vardır. Bu da araştırmacıların ellerini çabuk tutması gerektiği anlamına gelir.
Atomun değeri, başka atomlarla bağ kurup kuramayacağını yani bileşik oluşturabilme kabiliyetini gösterir. Değerlik durumu elementin periyodik tablodaki konumunun belirlenmesi için önemlidir.
Berkeley Ulusal laboratuvarı ve Berkeley California Üniversitesinden bir ekip einsteiniumun nadir bir formu olan 200 nanogram ES-254’ü elde ederek maddenin incelenmesini daha kolay hale getirdiler. Bir bileşikteki diğer elementlerle nasıl etkileşime girebileceğini de incelemek isteyen ekip ayrıca farklı bir kimyasal bileşik sentezledi.
Nerelerde Kullanılır?
Einsteiniumu daha ağır maddelerin sentezinde başlangıç maddesi olarak kullanırız. Ayrıca 2014 yılında einsteinium vakfı tarafından kurulan yeni bir “kripto-coin” ve elektronik cüzdandır. Kripto para piyasasında Einsteinium-EMC2 olarak bilinir. Amacı bilimsel araştırmalara finansman sağlamaktır.
Einsteiniumun bağ mesafelerini ilk kez bilmek , einsteinium içeren diğer bileşik kombinasyonlarının neye benzeyeceğini tahmin etmeyi mümkün kılıyor. İncelenebilecek en ağır kimyasal element olan einsteinium kimyagerler için yeni ve bir o kadarda heyecan verici bir şey olsa gerek.
Bilgi malumat değildir. Bilmenin tek yolu deneyimlemektir. Doğa bize sadece aslanın kuyruğunu gösteriyor. Fakat düşünceme göre aslan çok büyük olduğundan kendisini gösteremese de, şüphesiz olarak orada duruyor. -Albert Einstein
Kaynakça
Ayrıca bakınız: MADDENİN 5.HALİ:BOSE-EİNSTEİN YOĞUNLAŞMASI
Merhaba!! Ben Kübra. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği öğrencisiyim. Herkese keyifli okumalar dilerim 🙂
Yanıt yok
[…] kütle kaybı karşılığı enerjinin ortaya çıkması sayesinde meydana gelmektedir. Ayrıca Einstein’ın ünlü E = mc² formülüyle kütle kaybının karşılığı rahatlıkla […]