Turing Testi ve Yapay Zekâ
Doğduğumuzdan beri, hatta doğmadan önce bile çeşitli testlere tabi tutuluyoruz. Bu bazen sağlımız için bazen kişiliğimiz bazen zekâmız için uygulanıyor. Bir de yapay zekâ sahibi makineleri düşünelim: hayatımıza destursuz girdiler bir şekilde. Şimdilerde ise insansı robotlar üretmeye çalışıyoruz. Peki, onların insansı özelliklere sahip olduğunu nasıl anlayabiliriz? Sevgili okur, bu yazıda “Turing Testi”nden bahsedeceğim. Robotlar birer insan mı yoksa insan yapımı teneke kutuları (!) mı?
Alan Turing Kimdir?
Her buluşun, testin, aletin bir yaratıcısı ya da oluşturucusu varsa tabi ki de Turing testinin de var ve adından da anlaşılacağı gibi bu teste soy ismini bahşetmiş Alan Turing.
Turing, ünlü İngiliz matematikçi ve bilgisayar bilimcisidir. Aynı zamanda bilgisayar biliminin kurucularındandır. 28 Mayıs 1936’da sunduğu “Hesaplanabilir Sayılar: Karar Verme Probleminin bir Uygulaması” adlı çok önemli bir makalesiyle Turing makineleri diye andığımız makinelerle her türlü matematiksel problemin makine kullanılarak çözülebileceğini ispat etmiş oldu.
Ayrıca kriptanalist (şifrelenmiş metinlerin çözümünü araştıran dal) olan Turing 2. Dünya Savaşı’nda “Turing-Welchman ‘Bombe’ Makinesi” yardımıyla Nazi Almanya’sı tarafından gizli mesajların şifrelenmesi ve tekrar çözülmesi amacı ile kullanılan bir şifre makinesi icat etti.
Geliştirmiş olduğu Turing Testi ile makinelerin ve bilgisayarların düşünme yetisine sahip olup olamayacakları konusunda bir kriter öne sürmüştür.
Turing Testi ve Yapay Zekâ İlişkisi
Turing, 1950 yılında “Mind” adlı felsefe dergisinin ekim ayında “Bilgisayar Mekanizması ve Zekâ” adlı makalesini yayınladı ve yapay zekâya işaret etti. Bu makalede bahsettiği diğer bir şey ise “Makineler düşünebilir mi?” sorusuyla Turing Testi oldu.
Bu testin amacı bir makinenin düşünebildiğini ve düşündüğünü söyleyebilmesinin mümkün olup olmadığını anlamak üzerinedir. Test ise şöyle uygulanıyor:
“Sorgulayıcı” dediğimiz insan yazılı mesajlaşmaya dayalı sistemle birlikte hareket eder. 3 bilgisayar vardır ve bu bilgisayarların başında kimin olduğu bilinmemektedir.
Sorgulayıcı yalnız soru sorma yoluyla hangisinin insan hangisinin yapay zekâ olduğunu kavramaya çalışır. Buradaki kilit nokta mesajlaşma sistemine dayanması yani ne bir ses ne de bir yüz görülmesidir. Bilgisayar kendini insan gibi göstermeye çalışarak kendisinin insan olduğunu rakibini (gerçek insan) ise makine gibi göstermeye çalışır. Sorgulayıcı da kimin insan olduğunu saptamaya çalışır.
Tekrarlanan testler sonucu insan eğer gerçek insanı saptayamazsa yapay zekâ başarılı olmuş demektir. Bu test farklı şekilde de uygulanabilir. Örneğin bir erkek bir kadın ve bir bilgisayar yine nerede kimin olduğu bilinmeden aynı sistemle mesajlaşırlar. Önce erkek kadın gibi davranarak sorgulayıcı kandırmaya çalışır. Daha sonra erkek yerine bir bilgisayar konulur ve o kendini kadın olarak göstermeye çalışır. Eğer yine sorgulayıcı makineyi seçerse test başarıya ulaşır.
Testin başarıya ulaşması durumunda makinenin düşünebildiği ve bunu söyleyebildiği, taklit edebildiği sonucuna varılır.
Aşağıda Ted-Ed tarafından hazırlanan Turing Test videosuna göz atabilirsiniz.
Turing Testi, Yapay Zekâ ve Gelecek
Özetlemek gerekirse dış görünüşten etkilenmemek üzere saf zekâ ile insan ve makine yarışır. Makinenin kazandığı durumlarda makinenin de düşünebildiğini kabul etmiş oluruz. Turing testi çok güçlü bir yapıya sahip ve henüz bu testi geçebilen bir yapay zekâ yok.
Peki, yapay zekâlar bizleri taklit edebilir mi? Taklit ettikleri takdirde bir de onları insanın vücut yapısı ile birleştirsek yani siborg (cyborg) yaratsak insanın bir önemi olur mu? Neden bunu yapmak istiyoruz? Gerçekten de makineleri kontrol ettiğimizi düşünsek ama onlara kazandırdığımız bu düşünce yapısını kendi aralarında farklı kullanarak bize karşı olmalarını engelleyebilir miyiz? Robotlar bizi ele geçirecek mi?
Çok ütopik evet ama yakın gelecekten bahsediyoruz. Çok klişe evet ama bu testi geçen bir yapay zekânın var olabilecek olması bütün bu soruları sordurmuyor mu insanoğluna? Neyse ki şu anda telaş yapacak bir şey yok sevgili okur henüz öylesine bir yapay zekâ yarat(a)madık…
Teknoloji ile kalın, bizimle kalın!
Kaynakça
Merhaba, ben Barkın. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi’nde Makine Mühendisliği bölümünde hazırlık sınıfında öğrenim görmekteyim. Sitemizde ve E-Dergimizde yazılarıma rastlayabilirsiniz. Diğer yazılarım için profile tıklayabilirsiniz! İyi okumalar (: